Co to jest system? System to zbiór elementów powiązanych ze sobą. Systemem jest organizm, ciało, umysł, organizacja lub kultura. Efektywność systemu mierzymy tym jak przetwarza czas, energię i pieniądze na efekty. Im przy mniejszych nakładach czasu, energii i pieniędzy osiągamy wyższe wyniki tym efektywniejszy mamy system.
Co to jest system szkolenia w tenisie stołowym? System szkolenia w tenisie stołowym to cele szkoleniowe łączące wszystkie pozostałe elementy, ludzie (trenerzy, zawodnicy, kierownictwo, rodzice, partnerzy, sponsorzy itp.), warunki szkolenia, plany szkolenia, przygotowanie techniczne (uchwyt, postawa, praca nóg, atak szybki, blok, serwis, odbiór, przebicie, podcięcie, top spin itp.), przygotowanie fizyczne, przygotowanie taktyczne, przygotowanie mentalne, zawody i odnowa, monitorowanie procesu szkolenia. Wszystko to powiązane w całość.
Czy my mamy w Polsce system szkolenia? Oczywiście mamy. Pytanie powinno brzmieć czy mamy system szkolenia na zadawalającym nas poziomie. Gdyby wrócić do raportu „system szkolenia w Polsce 2009”, którego byłem autorem, nasz system szkolenia jest względnie dobry w Europie, bardzo dobry gdyby go porównać do krajów Afryki, ale jest słaby gdy go porównać do najlepszych na świecie. Osiągamy względnie dobre wyniki w Europie (zdobywamy stale jakieś medale na imprezach europejskich), ale Europa się prawie wcale nie liczy w świecie. Według mnie warto studiować systemy, które szkolą mistrzów świata w tenisie stołowym.
Kto szkoli mistrzów świata? W ostatnich 50 latach 90% złotych medali głównych imprez światowych zdobyli zawodnicy z Chin. Pozostałe 10% zdobyli pojedynczy zawodnicy z kilku innych krajów: Szwecja, Francja, Austria, Korea, Niemcy, Japonia, Singapur. Dlatego szczególnie cenna jest wiedza o tym jakie są główne czynniki sukcesu chińskiego tenisa stołowego i zastanowienie się, co może z tego wynikać dla nas, dla rozwoju tenisa stołowego w Polsce.
Jakie są głównie czynniki sukcesu systemu szkolenia w Chinach?
- Nacisk na centralne zarządzanie i opiekę naczelnych władz. Mao Zedong sam grał w tenisa stołowego. W 1971 zainicjował stosunki z USA z udziałem tenisa stołowego (‘pingpongowa dyplomacja’). Deng Xiaoping wielokrotnie wizytował narodową reprezentację. Jiang Zemin był na inauguracji ceremonii otwarcia M?w 1995 roku w Tian Jin aby spotkać liderów komitetu sportu i Chińskiego Związku Tenisa Stołowego. Troska i wysiłki kilku generacji przywódców i wszystkich kręgów społecznych są ważnym czynnikiem sukcesu chińskiego tenisa stołowego.
- Kładzenie nacisku na dialektykę całego zespołu przez liderów. Liderzy kładli nacisk na edukację myśli zespołu tenisa stołowego. Ukierunkowywali zawodników i trenerów na widzenie spraw z dwóch różnych perspektyw: strategia i taktyka, trening i zawody, atak i obrona, szybkość i rotacja, korzyść i niekorzyść, prowadzenie i przegrywanie, część i całość, myśli i technologia, przedmiot i podmiot. Ten epigram mocno inspirował zawodników walki na treningu i zawodach dla osiągnięcia sukcesu. Uczenie się dialektyki było modą w chińskim tenisie stołowym, i cennym dziedzictwem dla walki z rywalami.
- Narodowa strategia. Konsekwentną strategią chińskiego tenisa stołowego było: “trenować w kraju, walczyć z konkurentami z zagranicy”. Przez 50 lat trenerzy na wszystkich poziomach konsekwentnie wspierali reprezentację kraju. Wszyscy asystowali trenerom kadry w rozwiązaniu trudnych problemów szkoleniowych, pomagali w edukacji ideologicznej kadrowiczów, ale także szkolili i dostarczali różnego rodzaju rezerw. W reprezentacji narodowej wzajemny szacunek i wsparcie był wzajemny. Lokalny zespół wspierał zespół narodowy, a kadra narodowa wspierała zespół lokalny, szkoły wolnego czasu, oraz zespoły wyższe i podstawowe
- Doskonalenie czynników sukcesu. Jednym z najważniejszych czynników sukcesów chińskiego tenisa stołowego było zaawansowane uznanie i na czas doskonalenie charakterystyk i zasad sukcesu w tenisie stołowym. W latach 60-tych określono 5 czynników sukcesu: szybkość, rotacja, dokładność, agresywność i zmienność. Drużyna chińska wygrała 26M? opierając się na tej strategii. Mapa dla każdego stylu gry – Atak szybki: szybko, dokładnie, agresywnie, zmiennie, z rotacją; – Atak topspinowy: rotacyjnie, szybko, dokładnie, agresywnie, i zmiennie; Obrona: rotacja, pewnie, nisko, zmiennie, atak;Ostatecznie określone zostały 4 kierujące zasady: agresywny atak, pełna technika, unikalna przewaga, i zmienna taktyka;
- Tworzenie ‘małego świata’ w chińskim tenisie stołowym. Opierając się na pełnym zrozumieniu czynników sukcesu, zespół chiński wprowadził w 1965 roku naukową i bardzo efektywną techniczną politykę rozwoju: “Wszystkie kwiaty rozkwitają, ale ja jestem egocentryczny. Stosuję wszystkie przewagi (osobiste silne strony) mojego stylu gry i idę własną drogą”, i w ten sposób uformował strategiczne myśli “tworzenia chińskiego małego świata”. Rywalizacja tenisa stołowego jest procesem dostosowania i niedostosowania. Niedostosowanie może być podsumowane z egocentryzmem. Dostosowanie może być rozwiązane przez wszystkie kwiaty kwitną. Aby pełniej realizować cel dostosowania, chińczycy wykorzystują wszystkie silne strony każdego stylu gry, i rozwijają wszystkie światowe techniki tenisa stołowego. W czasie rozległego dostosowania może się uformować unikalny styl gry, np. chodzenie własną drogą. Wszystko to ukształtowało systematyczny strategiczny projekt.
- System koni treningowych. W procesie tworzenia małego świata w chińskim tenisie stołowym rozwój systemu koni treningowych oraz treningu symulacyjnego są metodą strategiczną, może być imitowany przez inne kraje w całości lub w pewnym stopniu. Po tym jak trenerzy i badacze (naukowcy) w pełni przeanalizują technikę głównych przeciwników i ich silne strony, tworzona jest grupa ‘koni treningowych’ dla symulowania stylów gry przeciwników na treningach i wewnętrznych zawodach. Dzięki metodzie symulacji, główni zawodnicy są przekonani o zyskaniu psychologicznej przewagi w rywalizacji. Dodatkowo, grupa mężczyzn została specjalnie uformowana dla treningu z kobietami dla symulacji stylów gry przeciwniczek, jako metoda mocnego i wysokiej jakości treningu ‘mężczyźni pomagają kobietom’. Dodatkowo, został wprowadzony trening metodą wieloma piłkami dla podniesienia jakości treningu jako dodatkowa metoda.
- Stabilny i wybitny zespół trenerski.
- Trening szeregów rezerwowych.
- Zamknięty trening przed największymi zawodami.
- Zaakcentowanie planu treningowego.
- Podsumowanie po ważnych zawodach.
- Podtrzymywanie wspaniałej tradycji.
- System podwójnej ścieżki dla reprezentowania jednocześnie prowincji i klubu.
- Akcent na naukę i badania.
- Akcent na innowacje.
Co z tego wynika dla nas? Gdzie my aktualnie jesteśmy? Jak rozwijać nasz system szkolenia? Co możemy robić? W ramach programu FUNdamenty studiujemy bardzo dokładnie najistotniejsze czynniki, które doprowadziły do wyszkolenia mistrzów świata w ramach różnych systemów, wraz ze studiowaniem przypadków. Na spotkaniu 3 w Gdańsku zainicjowaliśmy taką pierwszą dyskusję. Omówiliśmy pierwszych sześć czynników. Niezwykłe było to, że było tam grono osób mających od lat ogromny wpływ na kształtowanie naszego systemu szkolenia. Zapraszam do dalszej wspólnej refleksji.
Jerzy Grycan